Παπαχαραλάμπους- Ματζάρης Κώστας

Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2010 ·

Τόπος Γέννησης: Λέσβος- Αγία Παρασκευή
Έτος Γέννησης: 1895
Έτος Θανάτου: 1984
Λογοτεχνικές Κατηγορίες: Πεζογραφία
Θέατρο - Σενάριο
Μελέτη
Παιδική λογοτεχνία

Βιογραφικό Σημείωμα

ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΚΙΣΤΟΣ (1895-1984)


Ο Κώστας Μάκιστος (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Κώστα Παπαχαραλάμπους - Ματζάρη) γεννήθηκε στην Αγία Παρασκευή της Λέσβου, γιος του ιερέα Χαράλαμπου Ματζάρη (Παπαχαραλάμπους Ματζάρη) και της Ελένης το γένος Αναγνωστή. Είχε πέντε αδερφές και τρεις αδερφούς. Στη γενέτειρά του τέλειωσε το Δημοτικό και το Σχολαρχείο και στη συνέχεια έφυγε με υποτροφία για σπουδές στο Ιεροδιδασκαλείο Ανατολή της Σάμου. Μετά το τέλος των σπουδών του επέστρεψε στη Λέσβο και εργάστηκε ως δάσκαλος στο σχολείο που ο ίδιος είχε τελειώσει.

Μετά την απελευθέρωση της Λέσβου και την κρατικοποίηση της εκπαίδευσης διορίστηκε κρατικός δημοδιδάσκαλος. Την ίδια περίοδο πήρε μέρος στην πνευματική κίνηση του νησιού γνωστή με το όνομα Πνευματική Άνοιξη, με λογοτεχνικά και παιδαγωγικά δημοσιεύματα σε περιοδικά και εφημερίδες και με διάφορα ψευδώνυμα, ανάμεσα στα οποία και το Κώστας Μάκιστος με το οποίο έγινε γνωστός ως λογοτέχνης. Στρατεύτηκε κατά τη διάρκεια των δύο βαλκανικών πολέμων, του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και της μικρασιατικής εκστρατείας, ενώ παράλληλα συνέχισε να στέλνει προς δημοσίευση στον λεσβιακό Τύπο διηγήματα αλλά και πολεμικές ανταποκρίσεις. Μετά την απόλυσή του το 1923 επέστρεψε στην Αγία Παρασκευή και εκτός από την παιδαγωγική και λογοτεχνική του δραστηριότητα ασχολήθηκε και με τη συγγραφή σχολικών και παιδικών θεατρικών έργων και με τη λαογραφία. Παντρεύτηκε την Άννα Ραφτέλλη το 1928. Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου υπηρέτησε ως έφεδρος λοχαγός στο αλβανικό μέτωπο και στην περίοδο της γερμανικής κατοχής εντάχτηκε στο ΕΑΜ-Λέσβου, όπου διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο. Γνωστός στους λογοτεχνικούς αθηναϊκούς κύκλους έγινε κυρίως μετά τη συνταξιοδότησή του και την εγκατάστασή του στην πρωτεύουσα. Την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της λογοτεχνίας πραγματοποίησε με παιδικά θεατρικά έργα και το 1949 πραγματοποιήθηκε η έκδοση της νουβέλας του Ο Σίφουνας, χρονικού της σκληρής ελληνικής πραγματικότητας των ετών 1941-1942.

Τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο του Υπουργείου Παιδείας (1957 για το Ο Τάραχος και άλλα διηγήματα), το βραβείο της Επιτροπής Κρατικού Βραβείου Θεάτρου 1979 του Υπουργείου Πολιτισμού (1979 για το ανέκδοτο δράμα του Η Ζήνια) και με τιμητική σύνταξη από την Επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών για τη συνολική λογοτεχνική προσφορά του (1978). Ο Κώστας Μάκιστος ανήκει στους έλληνες λογοτέχνες της γενιάς του μεσοπολέμου. Η γραφή του ορίζεται θεμελιακά από τη διπλή επίδραση που δέχτηκε ο συγγραφέας αφ’ ενός από την εμπειρία του ως δασκάλου και λαογράφου, αφ’ετέρου από τα βιώματά του κατά τη διάρκεια των πολέμων. Έτσι ο λόγος του κινείται άλλοτε στο χώρο του τρυφερού λυρισμού και της ειδυλλιακής περιγραφής του φυσικού τοπίου και άλλοτε στο χώρο του ρεαλισμού με ωμές περιγραφές και πολεμική διάθεση.

1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία βλ. Γιαλουράκης Μανώλης, «Μάγνης Πέτρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας9. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Καραγιάννης Βαγγέλης, «Κώστας Μάκιστος», Η μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939)Ε΄, σ.322-337. Αθήνα, Σοκόλης, 1992.


Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Αρχοντίδης Β., Κριτική για τους Ταματάρηδες, Δημοκράτης (Μυτιλήνη), 8/3/1975.
• Βαλέτας Γ., Κριτική για τον Στρατήγαρο, Αιολικά Γράμματα38-39, 3-6/1977, ετ.Ζ΄, σ.164-165.
• Βαρίκας Βάσος, Κριτική για τον Στρατήγαρο, Τα Νέα, 14/10/1953.
• Βαρίκας Βάσος, Κριτική για το Ο Τάραχος και άλλα διηγήματα, Το Βήμα, 18/12/1957.
• Γιαλουράκης Μανώλης, Κριτική για το Σίφουνα, Ταχυδρόμος (Αλεξάνδρεια), 12/11/1950.
• Γιαλουράκης Μανώλης, Κριτική για τον Στρατήγαρο, Ταχυδρόμος (Αλεξάνδρεια), 30/11/1954.
• Γιαλουράκης Μανώλης, «Μάγνης Πέτρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας9. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ.
• Δαράκη Πέπη, «Κώστας Μάκιστος», Νέα Εστία116, ετ.ΝΗ΄, 1η/10/1984, αρ.1374, σ.1308-1309.
• Καραγιάννης Βαγγέλης, Κριτική για τον Στρατήγαρο, Λεσβιακή Παροικία42, 12/1976, σ.4.
• Καραγιάννης Βαγγέλης, Κριτική για τον Σίφουνα, Λεσβιακή Παροικία53, 1-2/1979.
• Καραγιάννης Βαγγέλης, Κριτική για το Νουβέλες και διηγήματα, Λεσβιακή Παροικία65, 5-6/1981, σ.4, σ.5-6.
• Καραγιάννης Βαγγέλης, «Σύντομα γενεαλογικά, βιογραφικά, βιβλιογραφικά του Κ.Μάκιστου», Λεσβιακή Παροικία84-85, 7-10/1984, σ.13-14 (τώρα και στην έκδοση Χρονικό’86, σ.132-133 Αθήνα, έκδοση του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου Ώρα).
• Καραγιάννης Βαγγέλης, «Κώστας Μάκιστος», Η μεσοπολεμική πεζογραφία· Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939)Ε΄, σ.322-337. Αθήνα, Σοκόλης, 1992.
• Κοββατζής Αστέρης, Κριτική για τον Στρατήγαρο, Η Απογευματινή, 1/6/1953.
• Μερακλής Μ.Γ., Κριτική για τους Ταματάρηδες, Αιολικά Γράμματα26, 3-4/1975, ετ.Ε’, σ.174.
• Μίσσιος Κ.Γ., «Ο Κώστας Μάκιστος», Λόγιοι και λογοτέχνες της Αγίας Παρασκευής Λέσβου, σ.26-35. Μυτιλήνη, 1993.
• Πανσέληνος Ασημάκης, Κριτική για τον Σίφουνα, Μάχη, 18/12/1949.
• Παπά-Μπούμη Ρίτα, Κριτική για τον Σίφουνα, Νέοι Ρυθμοί, 1/1950.
• Στεργιόπουλος Κώστας, «Μάκιστος Κώστας», Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα40.
• Τσιάμης Μήτσος Ν., «Κώστα Μάκιστου, Οι ταματάρηδες», Δημοκράτης, 21/1/1975 (τώρα και στον τόμο Αναφορές σε λέσβιους συγγραφείς (1979-1989), σ.72-73. Αθήνα, Παπαδήμας, 1990).
• Χατζηαναγνώστου Τάκης, Κριτική για τον Στρατήγαρο και τον Σίφουνα, Λόγος2 (Μυτιλήνη), 10/1953, ετ.Α΄, σ.62.
• Χατζηαναγνώστου Τάκης, «Η αρρενωπή λεσβιακή πεζογραφία του Κ.Μάκιστου», Αιολικά Γράμματα37, 1-2/1977, ετ.Ζ΄, σ.72-75.

Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι. Θέατρο
• Τα ορφανά - Ο αιχμάλωτος πατέρας (για σχολικές γιορτές). Αθήνα, Εκδοτική Εταιρεία Αθηνά Α.Ι.Ράλλη, 1924.
• Η Ρήνα προτιμά ξυπόλυτη · Δραματάκι - Κύριοι του χωριού · Κωμωδία. Αθήνα, Α.Ι.Ράλλης, 1929.
• Στο καλύβι του περιβολάρη · μονόπρακτο δραματάκι για παιδιά - Οι τρεις άστεγοι· μονόπραχτη κωμωδία για παιδιά . Μυτιλήνη, 1933.
• Τη νύχτα του Επιτάφιου · μονόπρακτο δραματάκι για κορίτσια - Στο κρυφό σχολειό· μονόπρακτο δραματάκι για αγόρια. Μυτιλήνη, 1936.
• Τ’ αγόρι της ελληνίδας, 28 Οκτωβρίου 1940· Θεατρικό για σχολικές παραστάσεις σε δύο εικόνες. Αθήνα, 1948.
• Αθάνατες Θερμοπύλες - Δοξασμένα Ψαρά. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον Αθ.Θ. Πούντζα, χ.χ.
• Οι καλλικάντζαροι · θεατρικό έργο σε δυο εικόνες, για Χριστουγεννιάτικη ή άλλη καλλιτεχνική σχολική παράσταση. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον Αθ.Θ.Πούντζα, χ.χ.
• Ο νέος Ηρακλής · Κωμωδία - Ο μεγάλος παραμυθάς · Κωμωδία - Ο άπραγος · Κωμωδία - Ο σωστός λόγος · Μονόλογος. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον Αθ. Θ. Πούντζα, χ.χ.
• Η Ανθούλα και οι νεράιδες - Η θεία Ειρήνη · Για την απόδοση στο τέλος του σχολικού έτους ή και άλλες σχολικές παραστάσεις. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον Αθ.Θ.Πούντζα, χ.χ.
• Τ’ αγόρι της Ελληνίδας, 28 Οκτωβρίου 1940 · Θεατρικό για σχολικές παραστάσεις σε δυο εικόνες. Αθήνα, 1948.
ΙΙ.Παιδαγωγικά έργα - Σχολικά βιβλία
• Κ.Παπαχαραλάμπους - Γιάννη Παπάνη, δημοδιδασκάλων, Πατριδογραφία της Λέσβου · Για μαθητάς της Γ΄ και Δ΄ τάξης. Μυτιλήνη, 1934.
• Πατριδογνωσία και Νομός της Λέσβου· Βιβλίο για μαθητάς σύμφωνα με το επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα. Μυτιλήνη, τυπ. Μ.Μαρζέλου, 1938.
ΙΙΙ.Πεζογραφία
• Σίφουνας · Νουβέλα της πείνας. Αθήνα, Μαυρίδης, 1949 (και έκδοση ε’ με τίτλο Εποπτεία· χρονικό της πείνας · μυθιστόρημα, εικονογράφηση T.C. Polos και τρεις ασπρόμαυρες ζωγραφιές του Ορέστη Κανέλλη, Αθήνα, 1978).
• Ο Στρατήγαρος · μυθιστόρημα. Αθήνα, Μαυρίδης, 1953.
• Ο Τάραχος και άλλα διηγήματα. Αθήνα, τυπ.αφων Γ.Ρόδη, 1957.
• Οι Ταματάρηδες · μυθιστόρημα. Αθήνα, Δίπτυχο, 1974.
• Νουβέλες και διηγήματα. Αθήνα, Κέδρος, 1981.
ΙV. Λαογραφικά μελετήματα
• Η Σελλάδα της Αγίας Παρασκευής Λέσβου · Ιστορική και λαογραφική έρευνα με επίμετρο Μίλτη Παρασκευαΐδη. Αθήνα, Δίπτυχο, 1970.
• Τ’ Τσυουσιού η Μάνα· Ένα πανάρχαιο μνημείο στην Αγία Παρασκευή Λέσβου· Λαογραφική - Ιστορική έρευνα. Αθήνα, έκδοση του Φιλοπροόδου Συλλόγου Αγίας Παρασκευής Λέσβου, 1978.

Η ΩΡΑ ΕΙΝΑΙ

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου


ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ

Η Αγία Παρασκευή βρίσκεται στο κέντρο περίπου της Λέσβου, έχοντας το πλεονέκτημα ενός ικανοποιητικού οδικού δικτύου. Αυτό απαρτίζεται κατά κύριο λόγο από τρεις δρόμους. Ο ένας από αυτούς, ο κύριος, είναι παρακλάδι της Εθνικής Οδού Μυτιλήνης-Σιγρίου. Ο δεύτερος είναι παρακλάδι του δρόμου Καλλονής-Πέτρας, και ο τρίτος του δρόμου Μυτιλήνης-Μανταμάδου. Απέχει τέσσερα χιλιόμετρα από την πλησιέστερη ακτή, τον Κόλπο Καλλονής.

Το χωριό είναι χτισμένο σε λεκανοπέδιο, που περιβάλλεται από χαμηλά βουνά φυτεμένα με ελιές, και μικρούς γυμνούς λόφους. Το σύνολο σχεδόν του οικισμού αποτελείται από αγροτικά και αστικά σπίτια χτισμένα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Λέσβου. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το κτήριο των Εκπαιδευτηρίων, το Δημαρχείο και η Εκκλησία. Στην είσοδο του χωριού υπάρχουν παλιά βιομηχανικά κτήρια, κυρίως ελαιοτριβεία. Ένα από αυτά έχει αναπαλαιωθεί και στεγάζει πρότυπο βιομηχανικό μουσείο, το Μουσείο της Ελιάς.

ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΜΑΣ

Το πανηγύρι του Ταύρου

Το πανηγύρι του Ταύρου είναι το σημαντικότερο λαϊκό δρώμενο της κοινότητας Αγίας Παρασκευής Λέσβου και συνδυάζει ποικιλία εκδηλώσεων που διαπλέκονται γύρω από το τελετουργικό της ταυροθυσίας. Το πανάρχαιο αυτό έθιμο αναβίωσε στις αρχές του περασμένου αιώνα και καθιερώθηκε σαν ευλαβική προσφορά μνήμης στον Άγιο Χαράλαμπο, τον προστάτη του Ισναφιού (συντεχνία) των Ζευγάδων.

Το Ισνάφι, που ιδρύθηκε το 1774 γι αν προασπίσει τα συμφέροντα των αγροτών της κοινότητας που περισσότεροι ήταν ζευγάδες, υπήρξε το πρώτο σωματείο στην Αγία Παρασκευή. Όπως αναφέρει η λαϊκή παράδοση, το πανηγύρι τιμά τον Άγιο που στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας έσωσε έναν Αγιοπαρασκευώτη ζευγά, τον Μαλομύτη, που είχε χάσει το ταυρί του στη περιοχή του ξωκλησιού του Αγίου, από τα χέρια του τούρκου λήσταρχου της περιοχής.
Το πανηγύρι καθιερώθηκε να γίνεται χωρίς διακοπή από το Ισνάφι και τα έσοδα του να διατίθενται για το κοινό όφελος των κατοίκων.

Μαζί με τη προσφορά θυσίας του ταύρου (κουρμπάνι) και την λειτουργία στο ξωκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους διεξάγονται ιππικοί αγώνες, και μοιράζεται το κεσκέτσι, το κρέας του ταύρου που βράζει με κρεμμύδια και στάρι σε μεγάλα καζάνι κατά τη διάρκεια της νύχτας, έξω απ’ το ξωκλήσι.

Στις πολυήμερες εκδηλώσεις που γίνονται από Παρασκευή έως και Δευτέρα, στα μέσα Ιουνίου συνήθως, σημαντική θέση κατέχουν οι χοροί και τα τραγούδια καθώς και οι λαϊκές κομπανίες που παίζουν Λεσβιακούς Αγιοπαρασκευώτικους και Μικρασιατικούς σκοπούς.

Το πανηγύρι του Ταύρου που συμπίπτει χρονικά με το μέστωμα της Άνοιξης και την προετοιμασία των αγροτικών εργασιών του θερισμού είναι από τα πιο ενδιαφέροντα τεκμήρια επιβίωσης παγανιστικών λατρευτικών εθίμων και του συνδυασμού τους με τις χριστιανικές λαϊκές παραδόσεις.
Το πανηγύρι του Ταύρου είναι στενά συνυφασμένο με την ζωή και την ιστορία των κατοίκων της Αγίας Παρασκευής.
Αποτελεί το σημαντικότερο κοινωνικό γεγονός του χωριού και είναι αφορμή συνάντησης και επιστροφής στην πατρίδα των απανταχού Αγιοπαρασκευωτών.

Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΤΟ F/B

ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ


Ποιος είναι λοιπόν πατριώτης; Αυτοί ή εμείς;
Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα και τρέχει να βρει κέρδη σ' όποια χώρα υπάρχουνε τέτοια. Γι' αυτό δε νοιάζεται κι ούτε συγκινείται με την ύπαρξη των συνόρων και του κράτους.

Ενώ εμείς, το μόνο πού διαθέτουμε, είναι οι καλύβες μας και τα πεζούλια μας. Αυτά αντίθετα από το κεφάλαιο που τρέχει, οπού βρει κέρδη, δε μπορούν να κινηθούν και παραμένουν μέσα στη χώρα που κατοικούμε.

Ποιος, λοιπόν, μπορεί να ενδιαφερθεί καλύτερα για την πατρίδα του; Αυτοί που ξεπορτίζουν τα κεφάλαιατους από τη χώρα μας ή εμείς που παραμένουμε με τα πεζούλια μας εδώ; ...

...Αυτοί που πούλησαν τις γυναίκες και τις αδελφές στον κατακτητή, για να κάνουν τα νταραβέρια μαζί του, και μας σκλάβωσαν διπλά, αυτοί πάνε τώρα να μας πείσουν ότι είναι οι κέρβεροι της τιμής και της ηθικής! Μ' αυτά τα μέσα προσπαθούν να εξαπατήσουν το λαό για να συνεχίσουν το ξεζούμισμα και την εκμετάλλευσή του. Και πολλές φορές το καταφέρνουν αυτό και μας πείθουν μάλιστα ότι έτσι είναι όπως τα λένε»...

-Από τον ιστορικό λόγο του Αρη Βελουχιώτη στην Λαμία

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

Α.Ο ΔΙΑΓΟΡΑΣ

Α.Ο ΔΙΑΓΟΡΑΣ

ΤΑ ΒΙΝΤΕΟ ΜΟΥ